In de Parijse voorstad Nanterre schoot een agent de 17-jarige Nahel dood, nadat hij doorreed bij een verkeerscontrole. ‘De Franse politie heeft een superioriteitscomplex,’ meent criminoloog Sebastian Roché, onderzoeksdirecteur op het gebied van politie bij het Nationaal Centrum voor Wetenschappelijk Onderzoek CNRS.
De Franse politieagent lijkt schietgrager te zijn dan zijn Nederlandse collega. Uit onderzoek naar Franse agenten die schieten op automobilisten, blijkt dat het aantal dodelijke slachtoffers ten opzichte van 2017 vijf, bijna zes keer zo hoog is. Dit zou een direct gevolg zijn van een wet die begin dat jaar is aangenomen. Na onder andere de aanslag in het theater Bataclan (2015) leek het in Frankrijk de hoogste tijd om de politie meer bevoegdheden te geven. ‘En dat heeft het gedrag van agenten grondig veranderd: twee maanden na de aanname van de wet begonnen de dodelijke beschietingen. In 2017 waren dat er vijf, toen al meer dan ooit tevoren. En vorig jaar zelfs dertien,’ aldus Roché. Volgens de criminoloog is er binnen de Franse politie weinig ruimte voor introspectie.
Nederland
Hoe anders is dit in Nederland! Vraag maar aan de agent die wordt vervolgd voor het schieten bij een boerenprotest op een rijdende tractor. De kogel belandde in de deurstijl van het voertuig, de agent in de rechtbank. In Nederland beticht Amnesty de politie van ‘ongeoorloofde surveillance van vreedzame demonstranten’ en lopen agenten op eieren als het gaat om het gebruik van het stroomstootwapen. In zo’n klimaat ligt een superioriteitsgevoel niet bepaald op de loer en is introspectie een dagelijkse bezigheid.
Tweedeling
In Frankrijk lijkt een tweedeling te ontstaan tussen (een deel van hun) burgers en hun politie. Zoals dit eigenlijk ook het geval is in de Verenigde Staten. In Nederland is dit nog lang niet zo ver, hoewel er natuurlijk altijd wel fricties zijn. Het hoofddoekjesdebat (welles of nietes uniform) toont de bezorgdheid daarover. Een inclusieve politiedienst met introspectie klinkt niet erg sexy, maar blijft wel in balans met de samenleving. Mits die zelf ook aan die norm voldoet. De politie in Nederland gaat zo respectvol mogelijk om met de normen en waarden die gelden in de samenleving. En daarom is de opdracht aan de samenleving: ga ook respectvol om met de politie. Dan blijft de balans behouden.