Oplossingen voor het politietekort
Onderbezetting, overbelasting, uitval, vergrijzing… Het is code rood bij de politie. Nog ten minste drie jaar komt de organisatie mensen tekort – en dat zou nog wel eens een veel langere periode kunnen zijn. Volgens Nine Kooiman en Theo Oskam is het daarom hoog tijd voor een vernieuwende aanpak en een andere kijk op scholing en carrière. ‘Praktisch handelen, binnen de richtlijnen die er zijn.’
‘De samenleving ontwikkelt zich sneller dan de politieorganisatie. Beperkte aanwas van agenten, lastige doorstroming en toenemende vergrijzing leiden tot een blijvend personeelstekort. ‘Dit geeft werkdruk en werkdruk geeft uitval, wat het probleem verder versterkt,’ zegt Theo Oskam.
‘Als agent of als boa moet je goed voorbereid aan de frontlinie staan. Met voldoende IBT-training en ervaring. Voor training is er een capaciteitstekort en door vergrijzing en nachtdienstontheffing gaan nieuwe agenten al direct het diepe in,’ vertelt Nine Kooiman. ‘De criminaliteit verandert, daar moeten we op kunnen handelen. Bij de recherche hebben ze bijvoorbeeld financieel specialisten nodig en data-gedreven medewerkers voor digitalisering. Maar ook bij de recherche is sprake van leegloop en kennisverlies.’
‘Vergroot de instroom door opleidingen op maat. Verbeter de doorstroom en verminder de uitstroom door onderwijs vanuit een persoonlijk ontwikkelplan. Vul specialismen aan, certificeer bepaalde taken en houd de kennis vast die door vergrijzing verloren dreigt te gaan.’
Frustraties en zorgen
Nine Kooiman is voorzitter van de Nederlandse Politiebond (NPB). Theo Oskam is directeur van het Instituut voor Veiligheid in Baarn; het opleidingsinstituut van de politievakbonden. Als geen ander kennen ze de frustraties en zorgen van politiemedewerkers over werkdruk, scholing en uitval. Welke eenheid of sector dan ook, overal lijkt de situatie vergelijkbaar. Limburg spant hierbij de kroon. Nergens zijn de vergrijzing en het ziekteverzuim hoger.
‘De wijkagent bijvoorbeeld moet tachtig procent in de wijk aanwezig zijn. Hij of zij is echter ook ME’er, die bij allerlei demonstraties wordt ingezet. Maar er is te weinig opleidingscapaciteit voor ME-chauffeurs. Bestaande chauffeurs moeten hierdoor blijven werken. Dit heeft impact op hun huwelijk, hun gezondheid…’ weet Oskam.
‘Als agent of boa moet je goed voorbereid aan de frontlinie staan.’ – Nine Kooiman
Training en scholing
‘Boa’s zijn in de wijken daarom nu vaak het eerste opvangpunt en functioneren steeds meer als gemeentepolitie. Maar hoe kunnen ze een rol overnemen waartoe ze niet altijd met de juiste geweldsmiddelen en opleiding zijn uitgerust?’ vraagt Kooiman zich af.
‘Geweldsmiddelen zouden de-escalerend moeten zijn, maar de enige geweldsmiddelen van de boa zijn handboeien,’ zegt Oskam.
‘Dankzij de BOA Bonden is regelgeving rond de wapenstok nu wel een heel stuk beter gestructureerd,’ nuanceert Kooiman. ‘Die mag worden gedragen, mits de boa goed getraind is in het gebruik ervan en er noodzaak is voor verweer.’
Met goede aansturing, eenduidige regels en certificeren kan een deel van het structurele capaciteitsprobleem bij de politie worden opgevangen. Zijn boa’s immers voldoende opgeleid en uitgerust, dan zijn ze op een verantwoorde manier in staat de politietaken in de wijk op zich te nemen. Ook kan aan andere oplossingen en partijen worden gedacht.
Loopbaanperspectief
Het capaciteitsprobleem binnen de politieorganisatie is hiermee nog niet opgelost. De instroom van politiemedewerkers neemt af, de uitstroom neemt toe en de doorstroom stagneert. Hoe valt dit tij te keren?
Kooiman en Oskam antwoorden eensgezind. ‘Vergroot de instroom door opleidingen op maat. Verbeter de doorstroom en verminder de uitstroom door onderwijs vanuit een persoonlijk ontwikkelplan. Vul specialismen aan, certificeer bepaalde taken en houd de kennis vast die door vergrijzing verloren dreigt te gaan.’
‘Praktisch handelen, binnen de richtlijnen die er zijn,’ licht Oskam toe. ‘Think big, start small, scale fast. De opleiding tot basisagent duurt twee jaar, waarna je de straat opgaat. Natuurlijk is het handig als je een beetje blauw geverfd bent, maar is het ook echt noodzakelijk? En moet iedereen een wapen hebben en ermee om kunnen gaan? Waarom alle politiemedewerkers volledig blauw kleuren als niet iedereen op straat werkt?’
‘Klopt een student met een financiële opleiding aan, heeft die dan straatervaring nodig?’ vraagt Kooiman retorisch. ‘Je ziet het in de praktijk. Eenheden als Den Haag huren op projectbasis medewerkers in, maar na een jaar vertrekken die weer. ‘Als je knappe koppen binnen hebt, wil je ze juist graag behouden.’
‘Modulair onderwijs vanuit een persoonlijk ontwikkelplan en met loopbaanperspectief is om deze reden ook zo belangrijk,’ aldus Oskam. ‘Want is er geen zicht op doorstroom, dan krijg je uitstroom. ‘De politie is een heel goede werkgever, maar als zestig procent van de doorstroom niet kan worden ingevuld, dan haken mensen af.’
‘Waarom alle politiemedewerkers volledig blauw kleuren als niet iedereen op straat werkt?’ – Theo Oskam
Kenniskapitaal
Tot slot de vergrijzing. Opleiden is essentieel, maar pensionering leidt wel tot kennisverlies. Hoe is dit de komende jaren te stoppen?
‘Onze leden zijn de kracht van de bonden. Hun kennis en ervaring zijn ons kapitaal,’ weet Kooiman. ‘We voelen allemaal een taak om de samenleving veilig te houden. En allemaal zijn we enorm betrokken bij de eigen organisatie en de mensen. ‘Dit eindigt niet na pensionering.’
‘Inderdaad, kennis moeten we behouden en dat doen we ook,’ zegt Oskam. ‘Bij het Instituut voor Veiligheid zetten we veel oud-collega’s daarom in als docent. Hun kennis en hun ervaring geven ze autoriteit en dragen ze over aan nieuwe generaties. Zonder onze politieveteranen kunnen we niet. Juist de ervaren agenten zijn de toekomst.’
_____________________________________________________________________________________
Politie in cijfers
Op een totaal van 48.000 operationele medewerkers, heeft de politie op dit moment bijna 1.800 politiemensen minder dan wenselijk is. De komende jaren, tot 2027, komt de politie zo’n 1.500 mensen tekort.
Instituut voor Veiligheid
Het Instituut voor Veiligheid biedt opleidingen en trainingen op maat. Het instituut is opgericht in samenwerking met de politievakbonden ACP en NPB. Het doet dit in samenwerking met de Politieacademie en het Ministerie van Justitie & Veiligheid. Doelstelling is het vergroten van de veiligheid van professionals in de sector, hun collega’s en de burgers die zij beschermen.
Nederlandse Politiebond
Nederlandse Politiebond (NPB) is met bijna 29.000 leden een van de grootste vakbonden die zich inzet voor de belangen van politiemedewerkers. Ze bieden ondersteuning bij juridische vraagstukken, arbeidsvoorwaarden en het welzijn van hun leden. De NPB is aangesloten bij de FNV, met bijna een miljoen leden de grootste vakcentrale van Nederland, en bij de Algemene Centrale voor het Overheidspersoneel (ACOP).